Bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất

Khi Nhà nước thu hồi đất, nguyên tắc chung là đảm bảo công bằng, công khai, minh bạch, kịp thời. Người sử dụng đất được bồi thường về đất, tài sản gắn liền với đất, và được hỗ trợ về việc làm, ổn định đời sống, sản xuất. Khi Nhà nước thu hồi đất người dân được bồi thường, hỗ trợ và tái định cư ra sao? Bài viết phân tích rõ quy định mới theo Luật đất đai 2024 và Nghị định 88/2024/NĐ-CP, mức bồi thường, các khoản hỗ trợ và điều kiện bố trí tái định cư.

1. Khi nào người dân được bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất ?

1.1. Bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất  

Căn cứ pháp lý:

• Khoản 5, Điều 3, Luật đất đai 2024
• Khoản 2 Điều 95 Luật đất đai 2024
• Điều 98  Luật đất đai 2024

Bồi thường về đất là việc Nhà nước trả lại giá trị quyền sử dụng đất của diện tích đất thu hồi cho người có đất thu hồi.

Điều kiện để được Nhà nước bồi thường khi thu hồi đất

• Có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, tài sản gắn liền với đất;
• Có quyết định giao, cho thuê đất hoặc cho phép chuyển mục đích sử dụng đất từ cơ quan nhà nước có thẩm quyền;
• Có giấy tờ về quyền sử dụng đất làm căn cứ cấp Giấy chứng nhận;
• Nhận chuyển quyền sử dụng đất hợp pháp nhưng chưa hoàn tất thủ tục đăng ký;
• Sử dụng đất theo thỏa thuận trong hợp đồng thế chấp hoặc kết quả đấu giá đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính.

Người sử dụng đấy có thể được nhà nước bồi thường bằng đất hoặc bằng tiền theo giá đất cụ thể của loại đất bị thu hồi.

1.2. Hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất

Căn cứ pháp lý:

• Khoản 24, Điều 3, Luật đất đai 2024
• Điều 108  Luật đất đai 2024

Hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất là chính sách của Nhà nước nhằm trợ giúp cho người có đất thu hồi, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất để ổn định đời sống, sản xuất và phát triển ngoài các khoản đã bồi thường.

Tùy vào hoàn cảnh cụ thể mà ngoài việc được bồi thường thì người sử dụng đất còn có thể nhận thêm một khoản hỗ trợ khác.

Các khoản hỗ trợ khi nhà nước thu hồi đất bao gồm:

• Hỗ trợ ổn định đời sống, sản xuất và kinh doanh.
• Hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề và tìm kiếm việc làm.
• Hỗ trợ tái định cư.
• Hỗ trợ di dời vật nuôi.
• Hỗ trợ tháo dỡ, phá dỡ, di dời tài sản gắn liền với đất là công trình xây dựng theo giấy phép xây dựng nhưng đến thời điểm thu hồi đất giấy phép đã hết thời hạn.
• Các khoản hỗ trợ khác.

2. Tái định cư – quyền lợi quan trọng nhất khi bị thu hồi đất ở

Căn cứ pháp lý:

• Khoản 39, Điều 3, Luật đất đai 2024
• Điều 111 Luật đất đai 2024
• Điều 24 Nghị định 88/2024/NĐ-CP

Tái định cư là việc Nhà nước thực hiện bồi thường bằng đất ở hoặc bằng nhà ở tại khu tái định cư hoặc địa điểm khác phù hợp cho người có đất thu hồi hoặc hỗ trợ bằng giao đất ở, nhà ở tái định cư cho người không đủ điều kiện bồi thường về đất ở theo quy định của Luật này nhưng không còn chỗ ở nào khác.

Nếu bị thu hồi toàn bộ đất ở mà không còn nơi ở nào khác, người dân được bố trí tái định cư.
Hình thức có thể là:

• Đất ở mới hoặc nhà ở tái định cư trong khu quy hoạch;
• Hoặc nhận tiền để tự lo nơi ở mới (nếu người dân có nhu cầu và được chấp thuận).

Khi thực hiện tái định cư, chính quyền phải đảm bảo:

• Khu tái định cư có hạ tầng tương đương hoặc tốt hơn nơi cũ;
• Có chính sách hỗ trợ chuyển nhà, lắp đặt điện nước, tạm cư;
• Giá bồi thường – giá bán tái định cư minh bạch, rõ ràng.

3. Các công việc liên quan đến bồi thường, hỗ trợ và tái định cư

Để thực hiện bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất năm 2025, cần thực hiện một số công việc cơ bản như sau:

• Kiểm tra điều kiện được bồi thường và hỗ trợ theo dự án thu hồi.
• Chuẩn bị tài liệu chứng minh quyền sử dụng đất và thiệt hại (nếu có).
• Tham gia hội nghị lấy ý kiến về phương án bồi thường, tái định cư.
• Nộp đơn khiếu nại nếu không đồng ý với quyết định.
• Theo dõi thực hiện và nhận khoản bồi thường, hỗ trợ.

Việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất là một trong những chính sách quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người dân. Tuy nhiên, quy trình và cách tính bồi thường rất phức tạp, đòi hỏi am hiểu pháp luật và kỹ năng thực tế.

Nếu bạn đang gặp khó khăn hoặc thấy mức bồi thường chưa hợp lý, hãy liên hệ Công ty Luật Gia Tâm để được luật sư chuyên đất đai tư vấn, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.